گفت و گو با مهتاب ادریسی، مدیر آزمایشگاه کنترل کیفیت نیکان اکسیر آزما

نیکان‌اکسیرآزما: آزمایشگاه های تحقیقاتی و آزمایشگاه های کنترل کیفیت باید از هم مستقل باشند

بسپار می نویسد، مهتاب ادریسی، دانش آموخته دکتری تخصصی گرایش شیمی آلی از پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران است و در حال حاضر به عنوان مدیر آزمایشگاه کنترل‌کیفیت نیکان‌اکسیر آزما مشغول به فعالیت است. شرکت نیکان‌اکسیر آزما (نکسا) در سال 1392 در کرج تاًسیس شده و از آبان ماه همان سال بصورت رسمی فعالیت‌های خود را به عنوان آزمایشگاه همکار اداره کل استاندارد استان البرز در دو بخش مجزای تعیین عیار فلزات گران بها و کنترل کیفیت رنگ و پوشش‌ها آغاز کرده است. این شرکت از فروردین ماه سال 1395 جزو شرکت‌های دانش‌بنیان مورد تاًیید و حمایت معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری قرار گرفته و در سال 1394 نیز به عنوان آزمایشگاه نمونه استان البرز انتخاب شده است. آزمایشگاه نیکان‌ اکسیر‌آزما از ابتدای تاًسیس رویکردی تحقیقاتی داشته است و فعالیت‌های خود را همگام با واحدهای تولیدی به منظور بهبود کیفیت محصولات تولیدی در راستای استانداردهای ملی و بین‌المللی ادامه می‌دهد.
بسپار- شرکت نیکان اکسیرآزما چه خدماتی به صنعت رنگ ارائه می‌دهد؟ 
ادریسی: خدمات آزمایشگاهی شرکت نیکان اکسیرآزما (نکسا) در سه بخش شامل 1- آموزش در خصوص کنترل کیفیت رنگ‌های ساختمانی، صنعتی و خودرویی و همچنین فرمولاسیون و روش‌های ساخت انواع رنگ‌های آب‌پایه و حلال‌پایه، 2- انجام آزمون‌های استاندارد منطبق با استانداردهای ملی و بین‌المللی بر روی نمونه‌های ارسالی از شرکت‌های رنگسازی و 3- مشاوره در خصوص استقرار سیستم‌های کنترل کیفیت رنگ در واحدهای تولیدی، بهبود فرمولاسیون و ... است.
بسپار-آیا آزمایشگاه نکسا از حیث وظایف و عملکرد تفاوتی با سایر آزمایشگاه های همکار استاندارد دارد؟
ادریسی: آزمایشگاه نیکان اکسیر آزما در سال‌های فعالیت خود علاوه بر آموزش مسئولین کنترل کیفیت واحدهای تولیدی جدای از انجام وظایف تعریف شده توسط سازمان استاندارد، در راستای رسالت تحقیقاتی خود به آموزش و انتقال دانش فنی ساخت رنگ‌های های حلال‌پایه و آب‌پایه پرداخته و همچنین بهینه‌سازی فرمولاسیون ساخت انواع رنگ‌ها و رفع مشکلات فنی‌شان را که توسط بهترین مشاوران در صنعت رنگ انجام می‌شود، در دستورکار خود قرارداده است. 
بسپار- آزمون های استانداردی که بر روی رنگ های آب پایه انجام می شود، کدام ها هستند؟ 
ادریسی: تفاوت‌های رنگ‌ های آب پایه اکریلیک و آلکیدی‌ های حلال‌ پایه اعم از ساختمانی و صنعتی گاه بسیار زیاد و بیشتر به‌خاطر تفاوت‌ های ساختاری‌ شان است. چنان که اغلب رنگ‌ های اکریلیک آب‌ پایه ترموپلاست و رنگ‌های آلکیدی ترموست هستند و بدیهی است که تفاوت روش‌های تست این دو خانواده گاه بسیار زیاد می‌شود. دیگر اینکه اکریلیک‌ها بسیار سریع و با تبخیر حلال آب، خشک می‌شوند و تشکیل فیلم کامل می‌دهند که نشان می‌دهد به شدت به شرایط محیطی خود شامل دما و رطوبت و نوع بستر اجرا (گچ و بتن یا شیشه، چوب یا فلز) حساس هستند. ولی در تشکیل فیلم، آلکیدی‌ها حتی در حضور 3 نوع خشک‌کن علاوه بر تبخیر حلال‌ها باید کراسلینک نیز بکنند و لذا خشک شدن و تشکیل فیلم کامل بسیار آرام و ظرف چند ساعت و حتی چند روز رخ می‌دهد. پس پیداست که در برابر شرایط محیطی و سطح بستر اجرایی حساسیت خیلی کمتری نشان می‌دهند. وجود حلال‌های آلی در یک رنگ خواصی از قبیل قابلیت کاربرد، تسهیل زمان خشک شدن و تشکیل فیلم رنگ را به وجود می‌آورد اما در طی این فرآیند حلال‌ها به عنوان ترکیبات آلی فرار (VOC) به محیط پیرامون وارد شده و تاًثیرات منفی و سمیت زیست‌محیطی را به وجود می‌آورند. امروزه با پیشرفت تکنولوژی رنگ، رنگ‌های پیشرفته و مبتنی بر حلال آب که شامل رزین‌های اکریلیک و انواع بهبود یافته دیگر مانند پلی‌اورتان‌ها، اپوکسی‌ها و آلکیدها و غیره هم می‌شود به طور فزآینده جایگزین رنگ‌های مختلف با حلال‌های آلی شده‌اند و در طیف وسیعی از کاربردهای صنعتی و ساختمانی مصرف می‌شوند.
از سویی رنگ‌های اکریلیک آب‌پایه دوام و مقاومت جوی بسیار عالی دارند، زمان خشک شدن‌ آن‌ها سریع و بدون انتشار بوی نامطبوع و VOC  بالاست که خود مزیت مهمی برای محیط‌زیست و مصرف‌کنندگان ساختمانی و صنعتی است. لازم به ذکراست که حلال‌های آلی مصرفی در رنگ‌های آب پایه بسیار کم و اغلب از نوع حلال‌های گلیکولی و استری بدون بو و با درجه سمیت بسیار ناچیز است. بعضی از این حلال‌ها مانند منوپروپیلن گلایکول حتی در صنایع آرایشی و بهداشتی قابلیت مصرف دارند و در خاک به سرعت تجزیه شده و وارد طبیعت می‌شوند. 
(ادامه  دارد ...)

متن کامل این گفتگو را در شماره 180ام دوماهنامه پوشرنگ که در شهریورماه منتشر شده است بخوانید.